شهر هوشمند اصطلاحی است که همچنان بسیاری از کارشناسان تعریف صحیحی از آن ارائه نداده‌اند و بر سر این موضوع هنوز به توافق نرسیده‌اند. از طرف دیگر، دستیابی به شهر هوشمند به خصوص در ساختار امروز مدیریت شهری کشور که یکپارچه نیست تا حدودی ناممکن و حتی دور از انتظار است. اگر بر  موضوع هوشمندی شهر تمرکز بیشتری داشته باشیم در می‌یابیم که این اتفاق میان سازمانی، میان نهادی و میان رشته‌ای است که نیازمند اتفاق نظر و همکاری همه سازمان‌ها و ارگان‌هاست. شهری که در آن هوشمندی جریان داشته باشد، مکانی مناسب برای توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و صنعتی است که به موجب آن مسائلی از جمله ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی، تخریب محیط‌زیست، اطلاعات و داده‌ها به صورت پیوسته مورد بررسی قرار می‌گیرند. یکی از علل مهمی که در شهر هوشمند مورد نظر است، ارتباطی است که هوشمندی میان دو سرمایه فیزیکی و اجتماعی ایجاد می‌کند. بر اساس نظریه‌ سیستمی (System Theory) که شهر هوشمند بر اساس آن بنا شده، این شهر  یک سیستم کلان از زیرسیستم‌های شهری است. به عبارت دیگر، شهر هوشمند زمانی تحقق می‌یابد که سازمان‌ها، نهادها، ساختارهای اداری، دانشگاه‌ها و شهروندان، هرکدام یک زیرسیستم مستقل و هوشمند از شهر باشند که بنابر نظریه سیستمی با یکدیگر ارتباط دوسویه داشته و برای هدفی مشترک که احتمالا رفاه شهروندان است، گام بردارند. از آنجا که چنین ارتباط منسجم و پیوسته‌ای به جز با زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات ممکن نیست، می‌توان گفت شهر هوشمند نیز بدون اینترنت اشیا و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی ممکن نیست.شهر هوشمند هشت زیر سیستم اصلی دارد. نخستین زیر سیستم، حکمروایی هوشمند شهری است که از نوع حکمروایی خوب محسوب می‌شود. مسئله بعدی در شهر هوشمند انرژی است. مسئله انرژی در شهرهای امروزی از اهمیت بالایی برخوردار است، به همین دلیل باید در نظر داشت در یک شهر هوشمند مصرف انرژی بر اساس داده‌های برخط و به شکلی بهینه انجام شود. ساختمان‌های هوشمند، زیر سیستم دیگری از شهر هوشمند است. حمل و نقل نیز باید در شهر هوشمند، هوشمند باشد. تکنولوژی و زیرساخت‌های هوشمند نیز یکی از زیر سیستم‌های مهم در شهرهای هوشمند است. سلامت و مراقبت‌های بهداشتی نیز در شهر هوشمند بر اساس تکنولوژی انجام می‌شود و در نهایت آنچه همچون روح در شهر هوشمند جریان پیدا می‌کند، شهروندان هوشمند و خلاق هستند.شهر هوشمند سه هدف اصلی دارد. در هدف نخست تلاش دارد تا رفاه بیشتری برای شهروندان تامین شود. همچنین شهر هوشمند سعی دارد تا موجب رونق کسب‌وکارها شود و نسبت هزینه به فایده را برای بنگاه‌های اقتصادی شهر افزایش دهد. تلاش سوم شهر هوشمند حرکت به سوی پایداری و بهبود شرایط زیست‌محیطی است. برای مثال می‌توان از شهر وین نام برد که هفت سال به طور پیاپی بهترین شهر هوشمند جهان لقب گرفت. شهردار  وین گفته تلاش دارد  در سال 2020 به سطح قابل قبولی از شاخص‌های شهر هوشمند دست پیدا کند.  آلمان یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه است که می‌تواند الگو قرار بگیرد، چون آلمان پیش از هر چیز  روی عنصر هشتم شهر هوشمند سرمایه‌گذاری کرد. شهروندان هوشمند و فرهنگی که بتوانند به هوشمندی شهر کمک کنند، ارزان‌ترین و سریع‌ترین راه دستیابی به این مهم هستند. شهروندانی که به سمت هوشمند شدن حرکت کرده‌اند، به زودی برای حرکت در دیگر شاخص‌های هوشمندی هزینه می‌کنند. به همین دلیل است که امروز طیف وسیعی از شهروندان آلمانی برای دستیابی به انرژی‌های پاک هزینه می‌کنند. چین نیز فرایندی مشابه را در پیش گرفته و برای رسیدن به این هدف، از کودکی سرمایه‌گذاری روی آنها را شروع می‌کند. شهر هوشمند یکی از مهم‌ترین مسیرها برای رسیدن به توسعه پایدار است و موجب می شود بهره‌وری یک شهر افزایش یابد.

علیرضا پویانسب